Chương II: Điện Từ Học – Vật Lý Lớp 9
Bài 22: Tác Dụng Từ Của Dòng Điện – Từ Trường
Trong chương trình học lớp 7, các bạn đã biết cuộn dây có dòng điện chạy qua có tác dụng từ. Phải chăng chỉ có dòng điện chạy qua cuộn dây mới có tác dụng từ? Nếu dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kỳ thì nó có tác dụng từ hay không?
Để làm sáng tỏ cho câu hỏi trên, mời các bạn cùng đi tìm hiều nội dung chi tiết bài 22 tác dụng từ của dòng điện – từ trường.
Tóm Tắt Lý Thuyết
Người ta dùng kim nam châm (gọi là nam châm thử) để nhận biết từ trường.HocTapHay.Com
I. Lực Từ
Dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kì đều gây ra tác dụng lực (gọi là lực từ) lên kim nam châm đặt gần nó. Ta nói rằng dòng điện có tác dụng từ.
II. Từ Trường
– Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt trong nó. Ta nói trong không gian đó có từ trường.
– Tại mỗi vị trí nhất định trong từ trường của nam châm hoặc của dòng điện. Kim nam châm đều chỉ một hướng nhất định.
III. Cách Nhận Biết Từ Trường
Người ta không nhận biết được trực tiếp từ trường bằng giác quan mà phải bằng các dụng cụ riêng, ví dụ như dùng kim nam châm.
Kết luận: Nơi nào trong không gian có lực từ tác dụng lên kim nam châm thì nơi đó có từ trường.
IV. Bài Tập
Bài 1: Vì sao ở mọi nơi trên mặt đất kim nam châm đều định hướng theo một phương xác định, đó là phương nào ?
Trả lời: Vì Trái Đất có từ trường nên kim nam châm đặt ở bất kì nơi nào trên Trái Đất (trừ hai đầu cực), cực Bắc của nó cũng luôn hướng về phía cực Bắc của Trái Đất và cực Nam của nó hướng về phía cực Nam Trái Đất (phương Bắc –Nam).
Các em hãy đọc thông tin sau đây:
Xét về phương diện từ, Trái Đất là một nam châm khổng lồ. Cực từ Nam của Trái Đất ở gần cực Bắc địa lí và cực từ Bắc của Trái Đất ở gần cực Nam địa lí. Chính vì vậy, kim nam châm dù ở nơi nào trên mặt đất cũng định hướng gần theo phương Bắc – Nam địa lí.
Bài 2: Trong một phòng kín không có ánh sáng mặt trời, được thắp sáng bằng đèn và có một kim nam châm. Liệu có thể biết được phương hướng bằng kim nam châm đó không?
Trả lời: Có thể không xác định được phương hướng bằng kim nam châm. Nếu xung quanh có những thiết bị gây từ trường mạnh thì kim nam châm bị ảnh hưởng của từ trường ấy và nó không còn chỉ hướng Bắc – Nam nữa.
Bài 3: Có một số pin để lâu ngày và một đoạn dây dẫn. Nếu không có bóng đèn pin để thử, hãy nêu một phương án đơn giản dùng kim nam châm để kiểm tra pin có còn điện hay không?
Trả lời: Nối dây dẫn với hai cực của pin, sau đó đưa kim nam châm đặt tự do trên trục nhọn lại gần, chờ cho kim nam châm cân bằng, nếu kim nam châm bị lệch khỏi hướng Bắc – Nam ban đầu thì trong dây dẫn có dòng điện, hay pin còn sử dụng được (Pin còn điện).
Bài 4: Nếu một thanh nam châm bị gãy làm hai thì mỗi nửa sẽ có mấy cực?
Trả lời: Mỗi nửa vẫn có hai cực và trở thành hai nam châm riêng biệt.
Các Bài Tập & Lời Giải Bài Tập SGK Bài 22 Tác Dụng Từ Của Dòng Điện – Từ Trường
Hướng dẫn giúp các bạn trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa bài 22 tác dụng từ của dòng điện – từ trường chương 2 vật lý 9. Bài học giúp các bạn tìm hiểu tác dụng từ và dòng điện chạy qua dây dẫn có hình dạng gì không?
Bài Tập C1 Trang 61 SGK Vật Lý Lớp 9
Đóng công tắc K. Quan sát và cho biết có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm. Lúc đã nằm cân bằng, kim nam châm còn song song với dây dẫn nữa không?
>> Xem: giải bài tập c1 trang 61 sgk vật lý lớp 9
Bài Tập C2 Trang 61 SGK Vật Lý Lớp 9
Một kim nam châm (gọi là nam châm thử) được đặt tự do trên trục thẳng đứng, đang chỉ hướng Nam – Bắc. Đưa nó đến vị trí khác nhau xung quanh dây dẫn có dòng điện hoặc xung quanh nam châm.
Có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm?
>> Xem: giải bài tập c2 trang 61 sgk vật lý lớp 9
Bài Tập C3 Trang 61 SGK Vật Lý Lớp 9
Ở mỗi vị trí, sau khi nam châm đã đứng yên, xoay cho nó lệch khỏi hướng vừa xác định, buông tay. Nhận xét hướng của kim nam châm sau khi đã trở lại vị trí cân bằng?
>> Xem: giải bài tập c3 trang 61 sgk vật lý lớp 9
Bài Tập C4 Trang 62 SGK Vật Lý Lớp 9
Nếu có một kim nam châm thì em làm thế nào để phát hiện ra trong dây dẫn AB có dòng điện hay không?
>> Xem: giải bài tập c4 trang 62 sgk vật lý lớp 9
Bài Tập C5 Trang 62 SGK Vật Lý Lớp 9
Thí nghiệm nào đã làm với nam châm chứng tỏ rằng xung quanh Trái Đất có từ trường?
>> Xem: giải bài tập c5 trang 62 sgk vật lý lớp 9
Bài Tập C6 Trang 62 SGK Vật Lý Lớp 9
Tại một điểm trên bàn làm việc, người ta thử đi thử lại vẫn thấy kim nam châm luôn nằm dọc theo một hướng xác định, không trùng với Nam – Bắc. Từ đó có thể rút ra kết luận gì về không gian xung quanh kim nam châm?
>> Xem: giải bài tập c6 trang 62 sgk vật lý lớp 9
Những Điểm Cần Lưu Ý
1. Mô tả được thí nghiệm về tác dụng từ của dòng điện
2. Hiểu được từ trường tồn tại ở đâu
3. Biết cách nhân biết từ trường
Có Thể Bạn Biết Rồi
Thí nghiệm trên hình 22.1 được gọi là thí nghiệm Ơ-xtét do nhà vật lí học người Đan Mạch H.C.Ơ-xtét (Hans Christian Oersted, 1777 – 1851), tiến hành năm 1820. Phát kiến của Ơ-xtét về sự liên hệ giữa điện và từ (mà hàng ngàn năm về trước con người vẫn coi là hai hiện tượng tách biệt, không có liên hệ gì với nhau) mở đầu cho bước phát triển mới của điện từ học thế kỉ XIX và XX. Thí nghiệm về tác dụng từ của dòng điện của Ơ-xtét là cơ sở cho sự ra đời của động cơ điện.
Trên là toàn bộ nọi dung chi tiết bài 22 tác dụng từ của dòng điện – từ trường chương 2 vật lý 9. Bài học này có thật sự làm bạn quan tâm không? Có mang lại nhiều kiến thức không? hãy để lại ý kiến đóng góp bằng cách bình luận ngay bên dưới nhé. Chúc các bạn học tốt vật lý 9.
Bài Tập Liên Quan:
- Bài 39: Tổng Kết Chương II Điện Từ Học
- Bài 38: Thực Hành Vận Hành Máy Phát Điện Và Máy Biến Thế
- Bài 37: Máy Biến Thế
- Bài 36: Truyền Tải Điện Năng Đi Xa
- Bài 35: Các Tác Dụng Của Dòng Điện Xoay Chiều – Đo Cường Độ Và Hiệu Điện Thế Xoay Chiều
- Bài 34: Máy Phát Điện Xoay Chiều
- Bài 33: Dòng Điện Xoay Chiều
- Bài 32: Điều Kiện Xuất Hiện Dòng Điện Cảm Ứng
- Bài 31: Hiện Tượng Cảm Ứng Điện Từ
- Bài 30: Bài Tập Vận Dụng Quy Tắc Nắm Tay Phải Và Quy Tắc Bàn Tay Trái
- Bài 29: Thực Hành: Chế Tạo Nam Châm Vĩnh Cửu, Nghiệm Lại Từ Tính Của Ống Dây Có Dòng Điện
- Bài 28: Động Cơ Điện Một Chiều
- Bài 27: Lực Điện Từ
- Bài 26: Ứng Dụng Của Nam Châm
- Bài 25: Sự Nhiễm Từ Của Sắt, Thép – Nam Châm Điện
- Bài 24: Từ Trường Của Ống Dây Có Dòng Điện Chạy Qua
- Bài 23: Từ Phổ – Đường Sức Từ
- Bài 21: Nam Châm Vĩnh Cửu
Trả lời