Chương III: Sinh Trưởng Và Phát Triển – Sinh Học Lớp 11
Bài 38: Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Sinh Trưởng Và Phát Triển Ở Động Vật
Nội dung Bài 38: Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Sinh Trưởng Và Phát Triển Ở Động Vật thuộc Chương III: Sinh Trưởng Và Phát Triển môn Sinh Học Lớp 11. Bài học giúp các bạn nêu được các nhân tố bên trong và bên ngoài ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật. Trình bày được từng hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật có xương và không xương sống. Nêu được nguyên nhân gây một số bệnh do rối loạn nội tiếc phổ biến. Mời các bạn theo dõi ngay dưới đây.
– Nhân tố bên trong là hoocmôn.
– Các hoocmôn chủ yếu ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật có xương sống là hoocmôn sinh trưởng, tirôxin, testostêrôn và ơstrôgen.
– Các hoocmôn chủ yếu ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của côn trùng là ecđixơn và juvenin.HocTapHay.Com
Sinh trưởng và phát triển của mỗi loài, mỗi cá thể động vật trước tiên do nhân tố di truyền quyết định. Các nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật có thể chia thành các nhân tố bên trong và các nhân tố bên ngoài.
I. Nhân Tố Bên Trong
Hoocmôn là nhân tố bên trong ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật.
1. Các hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật có xương sống
Câu hỏi 1 bài 38 trang 152 SGK sinh học lớp 11: Quan sát hình 38.1 và cho biết:
– Tên các hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật có xương sống.
– Các hoocmôn đó do các tuyến nội tiết nào tiết ra.
Giải:
– Hoocmôn sinh trưởng do tuyến yên tiết ra
– Tirôxin do tuyến giáp tiết ra.
Các hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật có xương sống.
Tên hoocmôn | Nơi tiết |
Hoocmôn sinh trưởng | Tuyến yên |
Tirôxin | Tuyến giáp |
Ơstrôgen | Buồng trứng |
Testostêrôn | Tinh hoàn |
Riêng đối với lưỡng cư, tirôxin gây biến thái từ nòng nọc thành ếch. Thiếu tirôxin, nòng nọc không biến thành ếch được. Một là thành phần cấu tạo nên tirôxin, do đó thiếu iốt trong thức ăn và nước dẫn đến thiếu tirôxin.
Câu hỏi 2 bài 38 trang 153 SGK sinh học lớp 11:
– Hình 38.2 minh hoạ 3 loại người: người bình thường, người bé nhỏ và người khổng lồ.
+ Hãy chỉ ra trường hợp nào là do tuyến yên sản xuất ra quá ít hoặc quá nhiều hoocmôn sinh trưởng vào giai đoạn trẻ em.
+ Tại sao tuyến yên sản xuất ra quá ít hoặc quá nhiều hoocmôn sinh trưởng lại gây ra hậu quả như vậy?
– Tại sao trong thức ăn và nước uống thiếu iốt thì trẻ em sẽ chậm lớn (hoặc ngừng lớn), chịu lạnh kém, não ít nếp nhăn, trí tuệ thấp?
– Tại sao gà trống con sau khi bị cắt bỏ tinh hoàn thì phát triển không bình thường: mào nhỏ, không có cựa, không biết gáy và mất bản năng sinh dục,…?
Phương pháp giải:
- Hoocmôn sinh trưởng: kích thích phân chia và tăng kích thước tế bào.
- Tirôxin kích thích chuyển hóa ở tế bào.
- Hoocmôn sinh dục kích thích phát triển cơ thể, phân hóa tế bào để hình thành các đặc điểm sinh dục phụ thứ cấp, tạo ra tinh trùng hoặc trứng.
Giải:
+ Hãy chỉ ra trường hợp nào là do tuyến yên sản xuất ra quá ít hoặc quá nhiều hoocmôn sinh trưởng vào giai đoạn trẻ em.
- Người bình thường: do tuyến yên tiết ra lượng hoocmôn sinh trưởng vừa phải vào giai đoạn trẻ em.
- Người bé nhỏ: do tuyến yên tiết ra lượng hoocmôn sinh trưởng quá ít vào giai đoạn trẻ em.
- Người khổng lồ: do tuyến yên tiết ra lượng hoocmôn sinh trưởng quá nhiều vào giai đoạn trẻ em.
+ Tại sao tuyến yên sản xuất ra quá ít hoặc quá nhiều hoocmôn sinh trưởng lại gây ra hậu quả như vậy?
Lí do là khi lượng hoocmôn được tiết ra quá nhiều vào giai đoạn trẻ em dần đến tăng cường quá trình phân chia tế bào, tăng số lượng tế bào và tăng kích thước tế bào (qua tăng tổng hợp prôtêin và tăng cường phát triển xương).
– Tại sao trong thức ăn và nước uống thiếu iốt thì trẻ em sẽ chậm lớn (hoặc ngừng lớn), chịu lạnh kém, não ít nếp nhăn, trí tuệ thấp?
Iốt là một trong hai thành phần cấu tạo nên tirôxin. Thiếu iôt dẫn đến thiếu tirôxin. Thiếu tirôxin làm giảm quá trình chuyển hoá và giảm sinh nhiệt ở tế bào nên động vật và người chịu lạnh kém. Thiếu tirôxin còn làm giảm quá trình phân chia và lớn lên của tế bào, hậu quả là trẻ em và động vật non chậm lớn hoặc ngừng lớn, não ít nếp nhăn, số lượng tế bào não giảm, dẫn đến trí tuệ thấp.
– Tại sao gà trống con sau khi bị cắt bỏ tinh hoàn thì phát triển không bình thường: mào nhỏ, không có cựa, không biết gáy và mất bản năng sinh dục,…?
Hoocmôn testostêrôn do tinh hoàn tiết ra kích thích quá trình sinh trưởng và hình thành các đặc điểm sinh dục thứ cấp (phát triển mào, cựa, thanh quản…) ở động vật. Vì vậy, thiếu hoocmôn testrostêrôn (sau khi cắt bỏ tinh hoàn) sẽ gây ra hậu quả gà trống con phát triển không hình thường.
2. Các hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật không xương sống
Hai hoocmôn chủ yếu ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của côn trùng là ecđixơn và juvenin.
Tác dụng sinh lí của ecđixơn: gây lột xác ở sâu bướm, kích thích sâu biến thành nhộng và bướm.
Tác dụng sinh lí của juvenin: phối hợp với eclixơn gây lột xác ở sâu bướm, ức chế quá trình biến đổi sâu thành nhộng và bướm.
Câu hỏi 3 bài 38 trang 153 SGK sinh học lớp 11: Nghiên cứu hình 38.3 về tác dụng sinh lí của ecdixon và juvenin, giải thích nguyên nhân lột xác ở sâu bướm và nguyên nhân sâu bướm biến thành nhộng và bướm.
Phương pháp giải:
– Ecđixơn gây lột xác ở sâu bướm, kích thích sâu biến thành nhộng và bướm.
– Juvenin phối hợp với ecđixơn gây lột xác ở sâu bướm, ức chế quá trình biến đổi sâu thành nhộng và bướm.
Giải:
– Tác dụng sinh lí của ecđixơn:
+ Gây lột xác ở sâu bướm
+ Kích thích sâu biến thành nhộng và bướm.
– Tác dụng sinh lí của juvenin.
+ Phối hợp với ecđixơn gây lột xác ở sâu bướm.
+ Ức chế quá trình biến đổi sâu thành nhộng và bướm.
– Sâu bướm có thể lột xác nhiều lần là do tác dụng của ecđixơn, nhưng không thể biến đổi thành nhộng và bướm được là do tác dụng ức chế của juvenin. Khi nồng độ juvenin giảm (thể hiện bằng vạch đen mảnh dần ở trên hình 38.3 SGK) đến mức không còn gây tác dụng ức chế nữa, thì ecđixơn biến sâu thành nhộng và nhộng thành bướm.
Câu Hỏi Vài Bài Tập
Hướng dẫn giải bài tập SGK Bài 38: Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Sinh Trưởng Và Phát Triển Ở Động Vật thuộc Chương III: Sinh Trưởng Và Phát Triển môn Sinh Học Lớp 11. Các bài giải có kèm theo phương pháp giải và cách giải khác nhau.
Bài Tập 1 Trang 154 SGK Sinh Học Lớp 11
Kể tên các hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật có xương sống.
Bài Tập 2 Trang 154 SGK Sinh Học Lớp 11
Kể tên các hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của côn trùng.
Bài Tập 3 Trang 154 SGK Sinh Học Lớp 11
Vào thời kì dậy thì của nam và nữ, hoocmôn nào được tiết ra nhiều làm cơ thể thay đổi mạnh về thể chất và tâm sinh lí?
Tóm Tắt Lý Thuyết
Lý thuyết Bài 38: Các nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật Sách giáo khoa sinh học lớp 11 ngắn gọn, đầy đủ, dễ hiểu, có sơ đồ tư duy tóm tắt lý thuyết.
I. Nhân Tố Bên Trong
Hoocmôn là nhân tố bên trong ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật.
1. Các hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật có xương sống
a. Hoocmôn sinh trưởng
– Do tuyến yên tiết ra.
– Kích thích phân chia tế bào và tăng kích thước tế bào thông qua tổng hợp prôtêin. Kích thích xương phát triển (xương dài ra và to lên).
b. Tirôxin
– Do tuyến giáp tiết ra.
– Kích thích chuyển hóa ở tế bào, kích thích quá trình sinh trưởng và phát triển bình thường của cơ thể.
c. Ơstrôgen (ở nữ), Testostêrôn (ở nam)
– Do tinh hoàn và buồng trứng tiết ra.
– Kích thích sinh trưởng và phát triển ở giai đoạn dậy thì nhờ: tăng phát triển xương, kích thích phân hóa tế bào để hình thành các đặc tính sinh dục phụ thứ cấp.
– Riêng Testostêrôn còn làm tăng mạnh tổng hợp prôtêin, phát triển mạnh cơ bắp.
2. Các hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật không xương sống
– Hai hoocmôn chủ yếu ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của côn trùng là ecđixơn và juvenin.
+ Tác dụng sinh lí của ecđixơn: gây lột xác ở sâu bướm, kích thích sâu biến thành nhộng và bướm.
+ Tác dụng sinh lí của juvenin: phối hợp với ecđixơn gây lột xác ở sâu bướm, ức chế quá trình sâu biến đổi thành nhộng và bướm.
Câu Hỏi Trắc Nghiệm
Câu 1: Nhân tố bên trong quan trọng điều khiển sinh trưởng và phát triển của động vật là:
A. Nhân tố di truyền.
B. Tuổi thọ
C. Thức ăn.
D. Nhiệt độ và ánh sáng
Câu 2: Những yếu tố nào sau đây là yếu tố bên trong ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật?
A. Yếu tố di truyền, các hooc môn.
B. Yếu tố thức ăn, di truyền, giới.
C. Yếu tố di truyền, nhiệt độ, thức ăn.
D. Các hooc môn, ánh sáng, nhiệt độ
Câu 3: Sự sinh trưởng của động vật có xương sống được điều hòa bởi các hoocmôn là
A. Tirôxin
B. Estrogen và Testosterone
C. GH
D. Tất cả các hoocmôn trên
Câu 4: Các hormone ảnh hưởng chủ yếu lên sự sinh trưởng của động vật có xương sống là
A. tirôxin và GH
B. GH và estrogen
C. tirôxin và testosterone
D. estrôgen và testostêrône
Câu 5: Hormone sinh trưởng (GH) được sản sinh ra ở:
A. Tinh hoàn
B. Tuyến giáp
C. Tuyến yên
D. Buồng trứng
Câu 6: Ở động vật có xương sống, hoocmôn sinh trưởng được tiết ra từ
A. tuyến cận giáp
B. tuyến giáp
C. buồng trứng hoặc tinh trùng
D. tuyến yên
Câu 7: Hormone sinh trưởng có vai trò:
A. Tăng cường quá trình sinh tổng hợp prôtêin, do đó kích quá trình phân bào và tăng kích thước tế bào, vì vậy làm tăng cường sự sinh trưởng của cơ thể.
B. Kích thích chuyển hoá ở tế bào và sinh trưởng, phát triển bình thường của cơ thể
C. Kích thích sự sinh trưởng và phát triển các đặc điểm sinh dục phụ ở con đực.
D. Kích thích sự sinh trưởng và phát triển các đặc điểm sinh dục phụ ở con cái
Câu 8: Hormone sinh trưởng có vai trò:
A. Kích thích phân chia tế bào và tăng kích thước của tế bào.
B. Kích thích phát triển xương.
C. Tăng tổng hợp prôtêin.
D. Cả A, B và C.
Câu 9: Nói về hormone sinh trưởng GH điều nào không đúng?
A. Nó được tiết ra bởi tuyến yên
B. Chỉ có tác dụng đối với sự sinh trưởng và phát triển của người mà không có vai trò đối với loài khác
C. Tác động chủ yếu vào quá trình tổng hợp protein
D. Kích thích sự phát triển của xương
Câu 10: Nói về hormone sinh trưởng GH điều nào đúng?
A. Nó được tiết ra bởi tuyến giáp
B. Chỉ có tác dụng đối với sự sinh trưởng và phát triển của người mà không có vai trò đối với loài khác
C. Tác động chủ yếu vào quá trình tổng hợp lipit
D. Kích thích sự phát triển của xương
Câu 11: Tuyến yên sản sinh ra các hormone
A. Hormone kích thích trứng, hormone tạo thể vàng.
B. Prôgestêron và Ơstrôgen
C. Hormone kích dục nhau thai Prôgestêron
D. Hormone kích nang trứng Ơstrôgen
Câu 12: Tuyến yên sản sinh ra các hormone:
A. Tirôxin.
B. Prôgestêron và Ơstrôgen.
C. Testostêrôn và Ơstrôgen.
D. FSH, LH, GH….
Câu 13: Nếu tuyến yên sản sinh ra quá ít hoặc quá nhiều hormone sinh trưởng ở giai đoạn trẻ em sẽ dẫn đến hậu quả
A. Chậm lớn hoặc ngừng lớn, trí tuệ kém
B. Các đặc điểm sinh dục phụ nữ kém phát triển
C. Người bé nhỏ hoặc khổng lồ
D. Các đặc điểm sinh dục nam kém phát triển
Câu 14: Ở người trưởng thành nếu GH được tiết quả nhiều sẽ
A. làm cho xương dài ra và gây bệnh khổng lồ.
B. gây ra bệnh to đầu xương chi.
C. làm tăng sinh tế bào gây khối u.
D. làm rối loạn chức năng các tuyến nội tiết khác
Câu 15: Tirôxin được sản sinh ra ở:
A. Tuyến giáp.
B. Tuyến yên
C. Tinh hoàn
D. Buồng trứng
Câu 16: Hoocmôn tirôxin do:
A. tuyến yên tiết ra
B. tuyến giáp tiết ra
C. tinh hoàn tiết ra
D. buồng trứng tiết ra
Câu 17: Tirôxin có tác dụng
A. Tăng cường quá trình sinh tổng hợp prôtêin, do đó kích quá trình phân bào và tăng kích thước tế bào, vì vậy làm tăng cường sự sinh trưởng của cơ thể
B. Kích thích chuyển hoá ở tế bào sinh trưởng, phát triển bình thường của cơ thể.
C. Kích thích sự sinh trưởng và phát triển các đặc điểm sinh dục phụ ở con đực
D. Kích thích sự sinh trưởng và phát triển các đặc điểm sinh dục phụ ở con cái
Câu 18: Tác dụng sinh lí của hoocmôn tirôxin là
A. Kích thích phân chia tế bào và tăng kích thước của tế bào qua tăng tổng hợp prôtêin.
B. Kích thích phát triển xương ( xương dài ra và to lên).
C. Kích thích chuyển hóa ở tế bào và kích thích quá trình sinh trưởng và phát triển bình thường của cơ thể.
D. Kích thích sinh trưởng và phát triển mạnh ở giai đoạn dậy thì.
Câu 19: Ở trẻ em, hiện tượng thiểu năng tuyến giáp thường dẫn đến những hậu quả nào dưới đây:
I. Trẻ mới sinh thiếu tiroxin sẽ dẫn tới chậm phát triển trí tuệ (đần độn).
II. Chậm lớn (hoặc ngừng lớn), chịu lạnh kém.
III. Vàng da kéo dài, nước tiểu, mồ hôi có màu vàng.
IV. Không hình thành các đặc điểm sinh dục phụ thử cấp.
A. I; II
B. III; IV
C. II; III
D. IV; I
Câu 20: Hậu quả đối với trẻ em khi thiếu tirôxin là:
A. Các đặc điểm sinh dục phụ nam kém phát triển.
B. Các đặc điểm sinh dục phụ nữ kém phát triển.
C. Người nhỏ bé hoặc khổng lồ.
D. Chậm lớn hoặc ngừng lớn, trí tuệ kém.
Ở trên là nội dung Bài 38: Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Sinh Trưởng Và Phát Triển Ở Động Vật thuộc Chương III: Sinh Trưởng Và Phát Triển môn Sinh Học Lớp 11. Các nhân tố bên trong ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển, các hoocmôn điều hòa sinh trưởng và phát triển của động vật có xương sống và động vật không xương sống. Chúc các bạn học tốt Sinh Học Lớp 11.
Trả lời