Chương IV: Sinh Sản – Sinh Học Lớp 11
Bài 43: Thực Hành: Nhân Giống Vô Tính Ở Thực Vật Bằng Giâm, Chiết, Ghép
Nội dung Bài 43: Thực Hành: Nhân Giống Vô Tính Ở Thực Vật Bằng Giâm, Chiết, Ghép thuộc Chương IV: Sinh Sản môn Sinh Học Lớp 11. Bài học giúp học sinh giải thích được cơ sở sinh học của phương pháp nhân giống vô tính: chiết, giâm, ghép chồi, ghép cành. Thực hiện được các phương pháp nhân giống, chiết, giâm cành, ghép chồi, ghép cành. Và nêu được lợi ích của phương pháp nhân giống sinh dưỡng. Mời các bạn theo dõi ngay dưới đây.
I. Mục Tiêu
Học xong bài này, học sinh phải:
– Giải thích được cơ sở sinh học của các phương pháp nhân giống vô tính (nhân giống sinh dưỡng): chiết cành, giâm cành, ghép cành, ghép chồi (mắt).
– Nêu được lợi ích kinh tế của phương pháp nhân giống vô tính.
– Thực hiện được các phương pháp nhân giống vô tính: giâm cành, ghép cành và ghép chồi (mắt).
II. Chuẩn Bị
1. Giâm cành và giâm lá
– Mẫu vật: cây lá bỏng, cây sắn, dây khoai lang, rau muống, cây dâu, rau ngót,…
– Dụng cụ: dao, kéo để cắt cành ; chậu (hay luống) đất ẩm.
2. Ghép cây
– Mẫu vật: cây đào, cây xoài non 1 – 2 năm tuổi, cây cam, bưởi,…
– Dụng cụ: dao, kéo sắc để rạch vỏ cây và cắt thân cây, dây nilon.
III. Nội Dung Và Cách Tiến Hành
1. Giâm cành và giâm lá
– Giâm cành
Cắt thân của một trong các cây sắn, rau ngót, cây dâu, khoai lang, rau muống,… thành nhiều đoạn (hom), mỗi đoạn dài chừng 10 – 15cm và có số lượng các chồi (mắt) bằng nhau. Đem các hom cắm nghiêng cho đầu dưới vào đất ẩm, một phần hom ở trên mặt đất.
Theo dõi sự nảy chồi và tốc độ sinh trưởng của cây mới sinh ra từ các họm khác nhau xuất phát từ cùng một thân cây. Kết quả quan sát ghi vào bảng dưới đây và từ đó rút ra nhận xét về khả năng nhân giống sinh dưỡng của các phần khác nhau trên thân cây mẹ.
Vị trí của hom trên cây mẹ kể từ đỉnh | Số chồi đã nảy | Chiều dài của chồi (cm) | Đanh dấu X vào ô chỉ hom có chồi dài nhất | |||
Ngày | ||||||
1 | ||||||
2 | ||||||
3 | ||||||
4 | ||||||
5 |
Kết luận: ghi phần thân nào có khả năng nhân giống sinh dưỡng tốt nhất. Giải thích vì sao.
– Giâm lá
Cắt một lá cây lá bỏng (lá bánh tẻ) rồi đặt nó xuống đất ẩm. Theo dõi sự xuất hiện các cây mới từ mép của phiến lá.
2. Ghép cành
Dùng dao sắc cắt vát, gọn và sạch gốc ghép và cành ghép để cho bề mặt tiếp xúc của cành ghép áp thật sát vào mặt vát của gốc ghép. Cắt bỏ tất cả các lá có trên cành ghép và loại bỏ bớt chừng 1/3 số lá trên gốc ghép. Tiếp theo phải buộc thật chặt cành ghép với gốc ghép để cho dòng mạch gỗ dễ dàng di chuyển từ gốc ghép lên cành ghép (hình 43).
3. Ghép chồi (mắt)
Rạch lớp vỏ trên gốc ghép thành hình chữ T (ở đoạn thân muốn ghép) dài khoảng 2cm. Dùng sống dao tách vỏ theo vết rạch một khoảng đủ để đặt mắt ghép.
Chọn một chồi mới nhú trên cành ghép (chối ngủ) làm chồi ghép. Dùng dao sắc cắt gọn lớp vỏ kèm theo một phần gỗ ở chân mắt ghép.
Đặt mắt ghép vào chỗ đã nay vỏ, sao cho lớp vỏ của gốc ghép và chồi ghép sát nhau ở đầu chữ T. Vỏ của gốc ghép phủ lên vỏ của chồi ghép. Buộc áp vỏ gốc ghép vào chối ghép và để cho phần gỗ của chồi ghép áp sát vào phần gỗ của gốc ghép giúp cho dòng mạch gỗ di chuyển dễ dàng từ thân gốc ghép sang chối ghép. Chú ý không buộc đè lên chồii ghép (hình 43).
IV. Thu Hoạch
Mỗi học sinh phải:
– Làm bài tường trình về thực hành giâm cành, ghi bảng theo dõi thực hành và kết luận đã rút ra được.
– Tường trình về thực hành ghép cành và thực hành ghép chồi mắt.
Làm thực hành theo nhóm từ 5 – 6 học sinh để tiến hành giâm cành và giảm lá nhà hoặc tại vườn trường (nếu có). Mỗi nhóm tiến hành giâm cành của một loài cây, mang đến lớp kết quả gồm các hom đã có chồi đang sinh trưởng và bảng số liệu theo dõi được. Mỗi nhóm đọc nhận xét của nhóm mình cho các nhóm khác ghi.
Các nhóm trên thực hiện ghép cành và ghép chồi mắt tại trường, dưới sự hướng dẫn trực tiếp của giáo viên.
* Nếu có điều kiện: thay bài thực hành bằng bài tham quan cơ sở nghiên cứu hay sản xuất có tiến hành nhân giống vô tính (lai, ghép, giâm, chiết cành, nuôi cấy mô thực vật).
Báo Cáo Thực Hành: Nhân Giống Vô Tính ở Thực Vật Bằng Giâm, Chiết, Ghép
1. Tường trình về thực hành giâm cành
Chuẩn bị:
– Mẫu vật: lá bỏng, lá sắn, dây khoai lang, cây dâu, cây rau ngót
– Dụng cụ: dao, kéo để cắt cành, chậu/ khay/luống đất ẩm
Tiến hành:
– Cắt một lá cây rồi đặt và hơi ấn nhẹ nó xuống đất ẩm.
– Cắt thân của các cây rau ngót, rau muống, khoai lang, dâu,… thành các đoạn, mỗi đoạn dài 10-15 cm, cẩn thận tránh làm hỏng các vị trí mắt trên thân sau đó đem các đoạn này cắm nghiêng trên nền đất ẩm (cắm đầu dưới xuống đất khoảng 2,5 – 3cm)
Kết quả:
– Quan sát và ghi lại sự xuất hiện các cây mới ở mép các phiến lá: ngày thứ 3, các mép lá phồng và săn chắc lại, cong ở vị trí cây côn
– Theo dõi và ghi lại sự nảy chồi của các cây mới từ các đoạn thân vào bảng:
Vị trí của hom trên cây mẹ kể từ đỉnh | Số chồi đã nảy | Chiều dài của chồi (cm) | Đanh dấu X vào ô chỉ hom có chồi dài nhất | |||
Ngày | ||||||
3 | 5 | 7 | 9 | |||
1 | 0 | 1 | 2 | 2 | 0.5cm | |
2 | 1 | 2 | 3 | 3 | 1cm | |
3 | 1 | 3 | 4 | 4 | 1.1cm | |
4 | 1 | 2 | 4 | 4 | 0.7cm | |
5 | 1 | 1 | 1 | 1 | 0.5cm |
Các hom ở vị trí gần ngọn và gốc cho hiệu quả nhân giống thấp, các hom ở vị trí số 3,4 cho hiệu quả cao.
2. Tường trình về thực hành ghép cành và ghép chồi mắt
Chuẩn bị:
– Mẫu vật: cây đào, xoài non (1-2 năm tuổi), cam, chanh, bưởi.
– Dụng cụ: dao, kéo sắc để rạch vỏ cây và cắt thân cây, dây buộc, bao nilon.
Tiến hành:
– Ghép cành:
- Dùng dao sắc cắt vát và gọt sạch bề mặt gốc ghép và cành ghép để 2 bề mặt tiếp xúc khít thật sát vào nhau.
- Bỏ tất cả lá trên cành ghép và khoảng 1/3 số lá trên gốc ghép.
- Buộc thật chặt cành ghép vào gốc ghép để dòng mạch gỗ dễ dàng đi từ mạch gỗ gốc ghép lên cành ghép
– Ghép chồi mắt:
- Rạch lớp vỏ trên gốc ghép thành hình chữ T dài khoảng 2cm, dùng dao tách lớp vỏ cây theo đường rạch một khoảng đủ để đặt mắt ghép.
- Chọn một chồi mới nhú trên cành ghép, dùng dao sắc cắt gọn lớp vỏ cùng mắt ghép và một phần gỗ ở chân mắt ghép.
- Đặt mắt ghép vào chỗ đã nạy vỏ trên thân gốc ghép sao cho lớp vỏ của mắt ghép và gốc ghép sát nhau ở đầu chữ T.
- Buộc chồi ghép và gốc ghép áp sát nhau để dòng mạch gỗ ở gốc ghéo đi vào chồi ghép, lưu ý tránh phần mắt ghép.
Kết quả:
– Các vị trí ghép chắc chắn, không quá chặt cũng không lỏng.
– Chăm sóc gốc ghép như bình thường, chú ý để ở nơi thoáng mát.
– Chú ý ghi lại kết quả phát triển của cành ghép và mắt ghép.
3. Lưu ý
– Tôn trọng kết quả thực hành thực tế của nhóm thực hành và người thực hành.
Ở trên là nội dung Bài 43: Thực Hành: Nhân Giống Vô Tính Ở Thực Vật Bằng Giâm, Chiết, Ghép thuộc Chương IV: Sinh Sản môn Sinh Học Lớp 11. Trong bài này các bạn củng cố lại kiến thức lí thuyết về: khái niệm, quy trình tiến hành một số phương pháp nhân giống vô tính ở thực vật: giâm, chiết, ghép chồi. Giúp các bạn thực hành hiệu quả các phương pháp trong thực tiễn. Chúc các bạn học tốt Sinh Học Lớp 11.
Trả lời