Chương IV: Sinh Sản – Sinh Học Lớp 11
Bài 46: Cơ Chế Điều Hòa Sinh Sản
Nội dung Bài 46: Cơ Chế Điều Hòa Sinh Sản thuộc Chương IV: Sinh Sản môn Sinh Học Lớp 11. Bài học này giúp các bạn nêu được cơ chế điều hoà sinh tinh. Nêu được cơ chế điều hoà sinh trứng. Về kỹ năng giúp quan sát, phân tích hình ảnh. Vận dụng các kiến thức bài học để giải thích một số hiện tượng ngoài thực tế. Mời các bạn theo dõi nội dung ngay dưới đây.
– Điều tiết nồng độ các hoocmôn sinh dục đực và cái chủ yếu là nhờ mối liên hệ ngược từ tuyến sinh dục lên tuyến yên và vùng dưới đồi.
– Hệ thần kinh và các nhân tố môi trường ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh và sinh trứng.HocTapHay.Com
Điều hoà sinh sản chủ yếu là điều hoà sinh tinh và sinh trứng. Trong điều hoà sinh tinh và sinh trứng, hệ nội tiết đóng vai trò chủ yếu. Thần kinh và các nhân tố môi trường ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh và sinh trứng.
I. Cơ Chế Điều Hòa Sinh Tinh Và Sinh Trứng
1. Cơ chế điều hòa sinh tinh
Các hoocmôn do các tuyến nội tiết tiết ra đi theo đường máu đến tinh hoàn kích thích sản sinh tinh trùng.
Câu hỏi 1 bài 46 trang 179 SGK sinh học lớp 11: Nghiên cứu sơ đồ cơ chế điều hòa sinh tinh (Hình 46.1) và trả lời các câu hỏi sau:
– Cho biết tên hoocmôn kích thích sản sinh tinh trùng ở tinh hoàn.
– Từng hoocmôn đó ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh như thế nào?
Giải:
– Các hoocmôn kích thích sản sinh tinh trùng ở tinh hoàn là GnRH (vùng dưới đồi), FSH, LH (của tuyến yên) và testostêrôn (của tinh hoàn).
– Vai trò của các loại hooc môn đến quá trình sinh tinh:
Hoocmôn | Vai trò |
GnRH | Kích thích tuyến yên tiết FSH và LH |
FSH | Kích thích ống sinh tinh sản sinh tinh trùng. |
LH | Kích thích tế bào kẽ (tế bào Lêiđich) sản xuất ra testostêrôn. |
Testostêrôn | Ở nồng độ thấp kích thích ống sinh tinh sản sinh tinh trùng. Ở nồng độ cao, gây ức chế vùng dưới đồi, tuyến yên ⇒ giảm tiết GnRH, FSH, LH |
Khi nồng độ testostêrôn trong máu tăng cao, cả vùng dưới đồi và tuyến yên đều bị ức chế nên giảm tiết GnRH, FSH và LH (còn gọi là ICSH).
2. Cơ chế điều hòa sinh trứng
Các hoocmôn do các tuyến nội tiết tiết ra đi theo đường máu đến buồng trứng kích thích sản sinh trứng.
Câu hỏi 2 bài 46 trang 180 SGK sinh học lớp 11: Nghiên cứu sơ đồ cơ chế điều hoà sinh trứng (hình 46.2) và trả lời các câu hỏi sau:
– Cho biết tên các hoocmôn ảnh hưởng đến quá trình phát triển, chín và rụng trứng.
– Từng hoocmôn đó ảnh hưởng đến quá trình phát triển, chín và rụng trứng như thế nào?
Giải:
– Các hoocmôn ảnh hưởng đến quá trình phát triển, chín và rụng trứng là: GnRH, FSH và LH; ostrôgen; prôgestêrôn.
– Vai trò của các loại hooc môn đến quá trình sinh trứng:
Hoocmôn | Vai trò |
GnRH | Kích thích tuyến yên tiết FSH và LH |
FSH | Kích thích phát triển nang trứng (nang trứng bao gồm tế bào trứng và các tế bào hại bao quanh tế bào trứng, nang trứng sản xuất Ơstrôgen) |
LH | Kích thích nang trứng chín và rụng trứng, hình thành và duy trì hoạt động của thể vàng. |
Prôgestêron và ostrôgen | Ở nồng độ thấp kích thích niêm mạc dạ con phát triển (dày lên) chuẩn bị cho hợp tử làm tổ. Ở nồng độ cao, gây ức chế vùng dưới đồi và tuyến yên tiết GnRH, FSH, LH. |
Khi nồng độ prgestêrôn và ơstrôgen trong máu tăng cao, cả vùng dưới đồi và tuyến yên đều bị ức chế nên giảm tiết GnRH, FSH và LH.
Do nồng độ các hoocmôn sinh dục biến động theo chu kì nên quá trình phát triển, chín và rụng của trứng cũng diễn ra theo chu kì. Các loài động vật khác nhau có chu kì trứng chín và rụng khác nhau.
Ví dụ:
– Ở vùng nhiệt đới, chu kì chín và rụng trứng của chuột là 5 ngày, bò 21 ngày, lợn 24 ngày, trâu 25 ngày. Số lượng trứng rụng trong mỗi chu kì cũng khác nhau.
– Ở người, trứng chín và rụng diễn ra theo chu kì tháng, trung bình cứ sau 28 ngày lại có một trứng chín và rụng.
II. Ảnh Hưởng Của Thần Kinh Và Môi Trường Sống Đến Quá Trình Sinh Tinh Và Sinh Trứng
Dưới đây là một số ảnh hưởng của thần kinh và môi trường sống đến quá trình sinh tinh và sinh trứng:
– Căng thẳng thần kinh kéo dài (stress), sợ hãi, lo âu, buồn phiền kéo dài gây rối loạn quá trình trứng chín và rụng, làm giảm sản sinh tinh trùng.
– Sự hiện diện và mùi của con đực tác động lên hệ thần kinh và nội tiết, qua đó ảnh hưởng đến quá trình phát triển, chín và rụng của trứng và ảnh hưởng đến hành vi sinh dục của con cái.
– Thiếu ăn, suy dinh dưỡng, chế độ ăn uống không hợp lí gây rối loạn quá trình chuyển hoá vật chất trong cơ thể, từ đó ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh và sinh trứng.
– Người nghiện thuốc lá, nghiện rượu, nghiện ma tuý có quá trình sinh trứng bị rối loạn, tinh hoàn giảm khả năng sản sinh tinh trùng.
Câu Hỏi Và Bài Tập
Hướng dẫn giải bài tập SGK Bài 46: Cơ Chế Điều Hòa Sinh Sản thuộc Chương IV: Sinh Sản môn Sinh Học Lớp 11. Các bài giải có kèm theo phương pháp giải và cách giải khác nhau.
Bài Tập 1 Trang 181 SGK Sinh Học Lớp 11
Hằng ngày, phụ nữ uống viên thuốc tránh thai (chứa prôgestêrôn hoặc prôgestêrôn + Astrôgen) có thể tránh được mang thai, tại sao?
Bài Tập 2 Trang 181 SGK Sinh Học Lớp 11
Rối loạn sản xuất hoocmôn FSH, LH và testostêrôn có ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh hay không, tại sao?
Bài Tập 3 Trang 181 SGK Sinh Học Lớp 11
Quá trình sản xuất hoocmôn FSH, LH, ơstrôgen và prôgestêrôn bị rối loạn có ảnh hưởng đến quá trình sinh trứng hay không, tại sao?
Tóm Tắt Lý Thuyết
Lý thuyết Bài 46: Cơ chế điều hòa sinh sản Sách giáo khoa sinh học lớp 11 ngắn gọn, đầy đủ, dễ hiểu, có sơ đồ tư duy tóm tắt lý thuyết.
Điều hòa sinh sản chủ yếu là điều hòa sinh tinh và sinh trứng. Trong điều hòa sinh tinh và sinh trứng, hệ nội tiết đóng vai trò chủ yếu. Thần kinh và các nhân tố môi trường ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh và sinh trứng.
I. Cơ Chế Điều Hòa Sinh Tinh Và Sinh Trứng
1. Cơ chế điều hòa sinh tinh
– Các hoocmôn do các tuyến nội tiết tiết ra đi theo đường máu đến tinh hoàn kích thích sản sinh tinh trùng.
– Khi nồng độ testostêrôn trong máu tăng cao, cả vùng dưới đồi và tuyến yên đều bị ức chế nên giảm tiết GnRH, FSH và LH.
2. Cơ chế điều hòa sinh trứng
– Các hoocmôn do các tuyến nội tiết tiết ra đi theo đường máu đến buồng trứng kích thích sản sinh trứng.
– Khi nồng độ prôgestêrôn và ơstrôgen trong máu tăng cao, cả vùng dưới đồi và tuyến yên đều bị ức chế nên giảm tiết GnRH, FSH và LH.
– Do nồng độ các hoocmôn sinh dục biến động theo chu kì nên quá trình phát triển, chín và rụng của trứng cũng diễn ra theo chu kì. Các loài động vật khác nhau có chu kì trứng chín và rụng khác nhau.
Ví dụ:
– Ở vùng nhiệt đới, chu kì chín và rụng trứng của chuột là 5 ngày, bò 21 ngày, lợn 24 ngày, trâu 25 ngày.
– Ở người, trứng chín và rụng theo chu kì tháng, trung bình cứ sau 28 ngày lại có một trứng chín và rụng.
II. Ảnh Hưởng Của Thần Kinh Và Môi Trường Sống Đến Quá Trình Sinh Tinh Và Sinh Trứng
Ảnh hưởng của thần kinh và môi trường sống đến quá trình sinh tinh và sinh trứng:
– Căng thẳng thần kinh kéo dài (stress), sợ hãi, lo âu, buồn phiền kéo dài gây rối loạn quá trình trứng chín và rụng, làm giảm sản sinh tinh trùng.
– Sự hiện diện và mùi của con đực tác động lên hệ thần kinh và nội tiết, qua đó ảnh hưởng đến quá trình phát triển, chín và rụng của trứng và ảnh hưởng đến hành vi sinh dục của con cái.
– Thiếu ăn, suy dinh dưỡng, chế độ ăn uống không hợp lí gây rối loạn quá trình chuyển hóa vật chất trong cơ thể, từ đó ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh và sinh trứng.
– Người nghiện thuốc lá, nghiện rượu, nghiện ma túy có quá trình sinh trứng bị rối loạn, tinh hoàn giảm khả năng sản sinh tinh trùng.
Câu Hỏi Trắc Nghiệm
Câu 1: Cho các yếu tố sau:
1. Hệ thần kinh
2. Các nhân tố bên trong cơ thể
3. Các nhân tố bên ngoài cơ thể
4. Hệ nội tiết
5. Hệ đệm
Có bao nhiêu yếu tố có ảnh hưởng lớn đến quá trình điều hòa sinh tinh và sinh trứng?
A. 2
B. 3
C. 1
D. 4
Câu 2: Tuyến yên tiết ra chất nào?
1. FSH
2. Testosteron
3. LH
4. GnRH
5. Ơstrogen
Phương án trả lời đúng là:
A. (1) và (4)
B. (3) và (4)
C. (1) và (2)
D. (1) và (3)
Câu 3: GnRH kích thích
A. phát triển ống sinh tinh và sản sinh ra tinh trùng
B. tế bào kẽ sản sinh ra testosteron
C. tuyến yên sản sinh LH và FSH
D. ống sinh tinh sản sinh ra tinh trùng
Câu 4: Trong cơ chế điều hòa sinh tinh, LH kích thích
A. ống sinh tinh sản sinh ra tinh trùng
B. tế bào kẽ sản sinh ra testosteron
C. phát triển ống sinh tinh sản sinh ra tinh trùng
D. tuyến yên tiết FSH
Câu 5: Trong cơ chế điều hòa sinh tinh, FSH kích thích
A. ống sinh tinh sản sinh ra tinh trùng
B. tế bào kẽ sản sinh ra testosteron
C. phát triển ống sinh tinh và sản sinh ra tinh trùng
D. tuyến yên sản sinh LH
Câu 6: Testosteron kích thích
A. tuyến yên sản sinh LH
B. tế bào kẽ sản sinh ra FSH
C. phát triển ống sinh tinh và sản sinh ra tinh trùng
D. ống sinh tinh sản sinh ra tinh trùng
Câu 7: Testosteron nồng độ cao sẽ
A. ức chế tuyến yên và vùng dưới đồi tiết GnRH, FSH và LH
B. ức chế tuyến yên tiết GnRH, FSH và LH
C. kích thích tuyến yên và vùng dưới đồi tăng tiết GnRH, FSH và LH
D. ức chế vùng dưới đồi tiết GnRH, FSH và LH
Câu 8: Trong cơ chế điều hòa sinh trứng, LH kích thích
A. phát triển nang trứng
B. nang trứng chín và rụng trứng, hình thành và duy trì hoạt động của thể vàng
C. dạ con phát triển chuẩn bị cho hợp tử làm tổ
D. tuyến yên tiết ra hoocmôn
Câu 9: Trong cơ chế điều hòa sinh trứng FSH kích thích
A. phát triển nang trứng
B. tuyến yên tiết hoocmôn
C. nang trứng chín và rụng trứng, hình thành và duy trì hoạt động của thể vàng
D. dạ con phát triển chuẩn bị cho hợp tử làm tổ
Câu 10: Nhau thai sản sinh ra hoocmôn gì trong ba tháng đầu thai kì
A. Progesteron
B. FSH
C. HCG
D. LG
Câu 11: Sự phối hợp của những loại hoocmôn làm cho niêm mạc dạ con dày và phồng lên, tích đầy máu trong mạch chuẩn bị cho sự làm tổ của phôi trong dạ con là hoocmôn
A. Progesteron và ơstrogen
B. kích thích nang trứng, progesteron
C. tạo thể vàng và ơstrogen
D. thể vàng và progesteron
Câu 12: Các loại hoocmôn phối hợp kích thích phát triển nang trứng và gây rụng trứng là hoocmôn
A. kích thích nang trứng (FSH), progesteron và ơstrogen
B. progesteron, hoocmôn thể vàng (LH) và ơstrogen
C. kích thích nang trứng (FSH), hoocmôn làm rụng trứng và tạo thể vàng (LH) và ơstrogen
D. kích thích nang trứng (FSH), hoocmôn làm rụng trứng và tạo thể vàng (LH) và progesteron
Câu 13: Thời kỳ mang thai không có trứng chín và rụng vì khi nhau thai được hình thành
A. vì thể vàng tiết ra hoocmôn progesteron ức chế sự tiết ra FSH và LH của tuyến yên
B. sẽ tiết ra hoocmôn nhau thai (HCG) duy trì thể vàng tiết ra hoocmôn progesteron ức chế sự tiết ra FSH và LH của tuyến yên.
C. sẽ tiết ra hoocmôn kích dục nhau thai ức chế sự tiết ra FSH và LH của tuyến yên
D. sẽ duy trì thể vàng tiết ra hoocmôn progesteron ức chế sự tiết ra FSH và LH của tuyến yên
Câu 14: Thời kỳ mang thai không có trứng chín và rụng vì khi nhau thai được hình thành
A. vì thể vàng tiết ra hoocmôn progesteron ức chế sự tiết ra FSH và LH của tuyến yên
B. sẽ tiết ra hoocmôn nhau thai (HCG) duy trì thể vàng tiết ra hoocmôn progesteron ức chế sự tiết ra FSH và LH của tuyến yên.
C. sẽ tiết ra hoocmôn kích dục nhau thai ức chế sự tiết ra FSH và LH của tuyến yên
D. sẽ duy trì thể vàng tiết ra hoocmôn progesteron ức chế sự tiết ra FSH và LH của tuyến yên
Câu 15: Quá trình chín và rụng của trứng diễn ra theo chu kì là do ảnh hưởng của:
A. Nồng độ hoocmon sinh dục biến động theo chu kì
B. Các nhân tố bên trong biến động theo chu kì
C. Điều kiện môi trường biến động theo chu kì
D. Hoạt động của hệ nội tiết biến động theo chu kì
Câu 16: Progesteron và ơstrogen nồng độ cao sẽ
A. ức chế tuyến yên tiết GnRH, FSH và LH
B. ức chế tuyến yên và vùng dưới đồi tiết GnRH, FSH và LH
C. kích thích tuyến yên tăng tiết GnRH, FSH và LH
D. ức chế vùng dưới đồi tiết GnRH, FSH và LH
Câu 17: Hoocmôn thể vàng tiết ra gồm
A. progesteron và ơstrogen
B. FSH, ơstrogen
C. LH, FSH
D. Progesteron, GnRH
Câu 18: Hằng ngày phụ nữ uống viên tránh thai (chứa progesteron hoặc progesteron + ơstrogen) có thể tránh được mang thai vì:
A. Làm cho nồng độ các hoocmon này trong máu giảm gây ức chế tuyến yên và vùng dưới đồi tăng tiết GnRH, FSH và LH và trứng không chín và rụng
B. Làm cho nồng độ các hoocmon này trong máu tăng cao gây ức chế tuyến yên và vùng dưới đồi giảm tiết GnRH, FSH và LH và trứng không chín và rụng
C. Làm cho nồng độ các hoocmon này trong máu tăng cao gây ức chế tuyến yên và vùng dưới đồi tăng tiết GnRH, FSH và LH và trứng không chín và rụng
D. Làm cho nồng độ các hoocmon này trong máu giảm gây ức chế tuyến yên và vùng dưới đồi giảm tiết GnRH, FSH và LH và trứng không chín và rụng.
Câu 19: Xét các yếu tố sau:
1. Căng thẳng thần kinh (stress)
2. Thiếu ăn, suy dinh dưỡng
3. Chế độ ăn không hợp lý gây rối loạn trao đổi chất của cơ thể
4. Sợ hãi, lo âu
5. Buồn phiền kéo dài và nghiện thuốc lá, nghiện rượu, nghiện ma túy
6. Nhiệt độ môi trường tăng giảm đột ngột
Những yếu tố gây rối loạn quá trình sinh trứng và làm giảm khả năng sinh tinh trùng là
A. (1), (2), (3), (4) và (5)
B. (1), (2), (5) và (6)
C. (3), (4) và (5)
D. (2), (4) và (5)
Ở trên là nội dung Bài 46: Cơ Chế Điều Hòa Sinh Sản thuộc Chương IV: Sinh Sản môn Sinh Học Lớp 11. Trong bài này các bạn được tìm hiểu về: cơ chế điều hòa quá trình sinh tinh và sinh trứng, ảnh hưởng của hệ thần kinh và môi trường đến quá trình sinh tinh và sinh trứng. Từ đó, các bạn tự giác chăm sóc và bảo vệ sức khỏe vị thành niên hiệu quả, tuyên truyền phổ biến kiến thức trong đời sống nâng cao hiểu biết cho mọi người. Chúc các bạn học tốt Sinh Học Lớp 11.
Bài Tập Liên Quan:
- Bài 48: Ôn Tập Chương II, III Và IV
- Bài 47: Điều Khiển Sinh Sản Ở Động Vật Và Sinh Đẻ Có Kế Hoạch Ở Người
- Bài 45: Sinh Sản Hữu Tính Ở Động Vật
- Bài 44: Sinh Sản Vô Tính Ở Động Vật
- Bài 43: Thực Hành: Nhân Giống Vô Tính Ở Thực Vật Bằng Giâm, Chiết, Ghép
- Bài 42: Sinh Sản Hữu Tính Ở Thực Vật
- Bài 41: Sinh Sản Vô Tính Ở Thực Vật
Trả lời