Chương I: Chuyển Hóa Vật Chất Và Năng Lượng Ở Vi Sinh Vật – Sinh Học Lớp 10
Bài 24: Thực Hành: Lên Men Êtilic Và Lactic
Nội dung Bài 24: Thực Hành: Lên Men Êtilic Và Lactic thuộc Chương I: Chuyển Hóa Vật Chất Và Năng Lượng Ở Vi Sinh Vật môn Sinh Học Lớp 10. Qua bài thực hành, các bạn cần phải biết làm thí nghiệm lên men rượu, quan sát hiện tượng lên men. Nắm được các bước làm sữa chua và muối chua rau quả. Liên hệ thực tế và biết làm sữa chua, dưa chua. Mời các bạn theo dõi ngay dưới đây.
I. Lên Men Êtilic
1. Mục tiêu
Đặt được thí nghiệm và quan sát được hiện tưởng lên men.
2. Chuẩn bị
Dụng cụ, vật liệu cho một nhóm thí nghiệm (2 – 3 học sinh):
– 3 ống nghiệm (đường kính từ 1 – 1,5 cm, dài 15 cm).
– Bánh men mới chế tạo được giã nhỏ và rây lấy bột mịn (2 – 3g) hoặc nấm men thuần khiết.
– 20 ml dung dịch đường kính (saccarôzơ) 10%.
– 20 ml nước lã đun sôi để nguội.
3. Nội dung và cách tiến hành
– Cho vào đáy mỗi ống nghiệm 2 và 3 : 1 g bột bánh men hoặc nấm men thuần khiết.
– Đổ nhẹ 10 ml dung dịch đường theo thành ống nghiệm 1 và 2.
– Đổ nhẹ 10 ml nước lã đun sôi để nguội theo thành ống nghiệm 3 (hình 24).
– Sau đó để các ống nghiệm trên ở nhiệt độ \(\)\(30 – 32^0C\), quan sát hiện tượng xảy ra trong các ống nghiệm.
Chú ý: Giáo viên cần chuẩn bị một bộ thí nghiệm gồm 3 ống nghiệm như trên để làm mẫu trước khi cho học sinh thí nghiệm 3 – 4 giờ.
4. Thu hoạch
– Hãy điên hợp chất được hình thành thay chữ X trong sơ đồ sau:
\(Đường \xrightarrow{Nấm \, \, men} CO_2 + X + Năng \, \,lượng\, \, (ít)\)
Giải:
Hợp chất X là: Êtilic
\(Đường \xrightarrow{Nấm \, \, men} CO_2 + 2C_2H_5OH + Năng \, \, lượng \, \, (ít)\)
– Điền các nhận xét vào bảng: có (+), không có (-)
Nhận xét | Ống nghiệm 1 | Ống nghiệm 2 | Ống nghiệm 3 |
Có bọt khí \(CO_2\) nổi lên | |||
Có mùi rượu | |||
Có mùi đường | |||
Có mùi bánh men |
Giải:
- Ống 1: dung dịch saccarôzơ 10%
- Ống 2: dung dịch saccarôzơ 10% + bột nấm men
- Ống 2: nước lã đun sôi để nguội + bột nấm men
Nhận xét | Ống nghiệm 1 | Ống nghiệm 2 | Ống nghiệm 3 |
Có bọt khí \(CO_2\) nổi lên | – | + | – |
Có mùi rượu | – | + | – |
Có mùi đường | + | + | – |
Có mùi bánh men | – | + | + |
– Từ bảng trên rút ra kết luận điều kiện lên men êtilic là gì?
Nấm men là vi sinh vật hiếu khí:
- Khi có oxi hòa tan thì chúng hô hấp hiếu khí
- Khi hết oxi hòa tan thì chúng tiến hành hô hấp kị khí ⇒ lên men rượu
Lưu ý chung: Học sinh cần đặt đúng thí nghiệm lên men rượu, giáo viên kiểm tra các ống lên men rượu của học sinh, động viên các em làm đúng, sửa chữa những chỗ sai.
II. Lên Men Lactic
1. Mục tiêu
Biết làm sữa chua, muối chua rau quả.
2. Chuẩn bị
Một hộp sữa chua Vinamilk, một hộp sữa đặc có đường, thìa, cốc đong, cốc đựng và ấm đun nước, cải sen, bắp cải, dao con, dung dịch NaCl, bình hoặc vài để muối dưa.
3. Nội dung và cách tiến hành
a. Làm sữa chua
Đun nước sôi, pha sữa ngọt vừa uống, để nguội \(40^0C\) (áp tay còn ấm nóng), cho một thìa sữa chua Vinamilk vào, rồi trộn đều, đổ ra cốc, để vào nơi có nhiệt độ \(40^0C\) (có thể để vào các hộp xốp), đậy kín, sau 3 – 5 giờ sẽ thành sữa chua, muốn bảo quản để vào tủ lạnh. Vi khuẩn lactic biến dịch sữa trên thành dịch chứa nhiều axit lactic. Cazêin (prôtêin của sữa) trong điều kiện độ pH thấp sẽ kết tủa.
Câu hỏi 1 bài 24 trang 97 SGK sinh học lớp 10: Viết hợp chất được hình thành thay chữ X trong sơ đồ làm sữa chua:
\(Glucôzơ \xrightarrow{Vi \, \, khuẩn \, \, lactic} X + Năng \, \, lượng \, \, (ít)\)
– Vì sao sữa đang từ trạng thái lỏng trở thành sệt?
– Vì sao sữa chua là loại thực phẩm rất bổ dưỡng?
Giải:
Đây là quá trình lên men lactic của vi sinh vật.
\(Glucôzơ \xrightarrow{Vi \, \, khuẩn \, \, lactic} Axit \, \, lactic + Năng \, \, lượng \, \, (ít)\)
– Sữa chua chuyển dạng sệt là do prôtêin trong sữa bị kết tủa ở pH thấp do hoạt động của vi sinh vật.
– Sữa chua là thực phẩm bổ dưỡng vì có chữa nhiều vitamin do vi khuẩn có lợi sinh ra khi chúng hoạt động. Mặt khác ở điều kiện pH thấp, trong sữa chua sẽ không có vi khuẩn có hại.
b. Muối chua rau quả
Rửa sạch dưa chuột, rau cải (cải sen, bắp cải…). Cắt rau thành các đoạn dài khoảng 3cm. Dưa chuột để cả quả hoặc cắt dọc (có thể phơi ở chỗ râm mát cho héo).
Cho rau quả vào vại, đổ ngập nước muối NaCl (5 – 6%), nén chặt, đậy kín, rồi để ở nơi ấm \(28 – 30^0C\).
Lúc đầu, vi khuẩn lactic và các loại vi khuẩn khác có trên bề mặt rau quả cùng phát triển nhờ chất dinh dưỡng từ rau quả khuếch tán ra môi trường do quá trình có nguyên sinh, sau đó khi pH giảm, ức chế các loại vi khuẩn khác, vi khuẩn lactic chiếm ưu thế, dưa quả chua ngon.
Giáo viên nên làm một lọ rau, quả muối trước buổi thí nghiệm khoảng 1 – 2 ngày.
Câu hỏi 2 bài 24 trang 98 SGK sinh học lớp 10:
– Có người cho là không có “tay” muối dưa nên dưa dễ bị khú, ý kiến của em thế nào?
– Vì sao trẻ nhỏ hay ăn kẹo rất dễ bị sâu răng?
Giải:
– Ý kiến không có “tay” muối dưa nên dưa sẽ dễ bị khú là không đúng vì dưa khú là do nồng độ muối chưa đạt, nén chưa chặt.
– Trẻ nhỏ hay ăn kẹo làm kẹo, đường dính ở răng, trong miệng, đây là môi trường thuận lợi cho vi sinh vật phát triển, chúng sẽ lên men, phá hủy men răng.
4. Thu hoạch
– Kiểm tra các sản phẩm sữa chua và rau quả chua, giải thích kết quả.
– Trả lời các câu hỏi nên trong bài vào vở.
Em Có Biết?
Trên thế giới, khoảng 80% lượng rượu etilic được sản xuất bằng con đường lên men, phần còn lại được tổng hợp từ êtilen. Rượu etilic dùng trong chế biến cao su nhân tạo, các loại este… Rượu vang là loại nước uống lên men rượu từ dịch quả không qua chưng cất. Người ta còn dùng nấm men làm nở bột mì để làm bánh mì, bánh bao, sản xuất vitamin, enzim…
Axit lactic được dùng trong y dược, chế tạo chất dẻo, sơn, trong công nghiệp nhuộm, thuộc da, sản xuất nhựa sinh học (pôlilactic)…
Ở trên là nội dung Bài 24: Thực Hành: Lên Men Êtilic Và Lactic thuộc Chương I: Chuyển Hóa Vật Chất Và Năng Lượng Ở Vi Sinh Vật môn Sinh Học Lớp 10. Hi vọng với kiến thức trọng tâm và hướng dẫn trả lời các câu hỏi chi tiết, đây sẽ là tài liệu giúp các bạn học tập tốt hơn. Chúc các bạn học tốt Sinh Học Lớp 10.
Trả lời