Chương 1: Este – Lipit – Hóa Học 12
Bài 2: Lipit
Thông qua tiết học này các em sẽ được tìm hiểu thêm về trái thái tự nhiên, tầm quan trọng của Lipit, hiểu về các tính chất vật lý cũng như tính chất hóa học và cách sử dụng chất béo hợp lý.
Tóm Tắt Lý Thuyết
1. Khái niệm Lipit
Khái niệm Lipit 1: Lipit là hợp chất hữu cơ có trong tế bào sống, không hòa tan trong nước nhưng tan nhiều trong dung môi hữu cơ không phân cực. Lipit là các este phức tập, bao gồm chất béo, sáp, steroit, photpholipit…
Khái niệm Lipit 2: Lipit là những hợp chất hữu cơ có trong tế bào sống, không hòa tan trong nước nhưng tan trong các dung môi hữu cơ không phân cực như: ete, cloroform, xăng dầu.
2. Chất béo
– Khái niệm chất béo: là trieste của glixerol với các axit béo, là các axit monocacboxylic có số chẵn nguyên tử C (thường từ 12C đến 24C) không phân nhánh, được gọi chung là triglixerit.
– Một số axit béo thường gặp:
+ Axit stearic (no): \(CH_3[CH_2]_{16}COOH (C_{17}H_{35}COOH)\)
+ Axit panmitic (no): \(CH_3[CH_2]_{14}COOH (C_{15}H_{31}COOH)\)
+ Axit oleic : \(cis- CH_3[CH_2]_7CH = CH [CH_2]_7COOH (C_{17}H_{33}COOH)\) (axit không no)
3. Tính chất vật lý của Lipit
– Ở điều kiện thường, chất béo là chất lõng hoặc rắn. khi trong phân tử có gốc HC không no, chất béo ở trạng thái lỏng (dầu thực vật). khi trong phân tử có gốc HC no, chất béo ở trạng thái rắn (mỡ động vật).
– Dầu thực vật, mỡ động vật đều không tan trong nước. nhưng tan trong dung môi hữu cơ như: benzen, hexan, clrofom…
– Dầu thực vật, mỡ động vật khi cho vào nước đều nổi, chứng tỏ chúng nhẹ hơn nước.
4. Tính chất hóa học của Lipit
– Phản ứng thủy phân : (trong dd axit) tritearin → Axit stearic + glixerol.
\((C_{17}H_{35}COO)_3C_3H_5 + H2O ⇌ C_{17}H_{35}COOH + C_3H_5(OH)_3\)
– Phản ứng xà phòng hóa : (trong dd bazơ NaOH) tritearin ” natri stearat + glixerol.
\((C_{17}H_{35}COO)_3C_3H_5 + NaOH \xrightarrow[]{ \ t^0 \ } C_{17}H_{35}COONa + C_3H_5(OH)_3\)
– Phản ứng cộng hiđro của chất béo lõng:
\((C_{17}H_{33}COO)_3C_3H_5 + H_2 \xrightarrow[175-190^{0}C]{Ni} (C_{17}H_{35}COO)_3C_3H_5\)
5. Ứng dụng
– Chất béo là thức ăn quan trọng của con người.
– Nguyên liệu tổng hợp một số chất khác cần thiết cho cơ thể.
– Điều chế xà phòng, glixerol.
– Ngoài ra, dùng trong sản xuất một số thực phẩm khác, dùng tái chế thành nhiên liệu.
Các Bài Tập & Lời Giải Bài Tập SGK Bài 2 Lipit
Bài Tập 1 Trang 11 SGK Hóa Học Lớp 12
Chất béo là gì ? Dầu ăn và mỡ động vật có đặc điểm gì khác nhau về cấu tạo và tính chất vật lí ? Cho ví dụ minh họa.
>> Xem: lời giải bài tập 1 trang 11 sgk hóa học lớp 12
Bài Tập 2 Trang 11 SGK Hóa Học Lớp 12
Phát biểu nào sau đây không đúng ?
A. Chất béo không tan trong nước.
B. Chất béo không tan trong nước, nhẹ hơn nước nhưng tan nhiều trong dung môi hữu cơ.
C. Dầu ăn và mỡ bôi trơn có cùng thành phần nguyên tố.
D. Chất béo là este của glixerol và axit cacboxylic mạch cacbon dài, không phân nhánh.
>> Xem: lời giải bài tập 2 trang 11 sgk hóa học lớp 12
Bài Tập 3 Trang 11 SGK Hóa Học Lớp 12
Trong thành phần của một số loại sơn có Trieste của glixerol với axit linoleic \(\)\(C_{17}H_{31}COOH\) và axit linoleic \(C_{17}H_{29}COOH\). Viết công thức cấu tạo thu gọn của các Trieste có thể có của hai axit trên với glixerol.
>> Xem: lời giải bài tập 3 trang 11 sgk hóa học lớp 12
Bài Tập 4 Trang 11 SGK Hóa Học Lớp 12
Chất béo luôn có một lượng nhỏ axit tự do. Số miligam KOH dùng để trung hòa lượng axit tự do trong một gam chất béo gọi là chỉ số axit của chất béo. Để trung hòa 2,8 gam chất béo cần 3,0 ml dung dịch KOH 0,1M. Tính chỉ số axit của mẫu chất béo trên.
>> Xem: lời giải bài tập 4 trang 11 sgk hóa học lớp 12
Bài Tập 5 Trang 11 SGK Hóa Học Lớp 12
Tổng số miligam KOH dùng để trung hòa hết lượng axit tự do và xà phòng hóa hết lượng este trong 1 gam chất béo gọi là chỉ số xà phòng hóa của chất béo. Tính chỉ số xà phòng hóa của mẫu chất béo có chỉ số axit bằng 7 chứa tristearoylglixerol còn lẫn một lượng axit stearic.
>> Xem: lời giải bài tập 5 trang 11 sgk hóa học lớp 12
Lời Kết
Qua nội dung bài học các em cần nắm được một số khái niệm và tính chất vật lý sau đây:
– Khái niệm, phân loại, trạng thái tự nhiên và tầm quan trọng của lipit.
– Nắm được các tính chất vật lý, công thức chung về các tính chất hóa học của chất béo.
– Sử dụng chất béo một cách hợp lý
Sau cùng HocTapHay.Com xin chúc các bạn có một tiết học thành công nhất. Chúc các bạn đạt được kết quả tốt trong các kỳ thi sắp tới.
Trả lời